معنی درس یاران عاشق (درس 11 فارسی یازدهم)

درس یاران عاشق را خوانده‌اید؟ قرار است در این مقاله، با تمام جزئیات درس 11 فارسی 2 آشنا شویم. این مقاله بهترین منبع برای یادگیری درس یاران عاشق در آزمون نهایی فارسی یازدهم است. 

آموزش، فقط محدود به چارچوب کلاس نیست. ما در سایت فارسی ۱۰۰ زمینه‌ای برای بهره‌گیری دانش‌آموزان از آموزش رایگان و همیشگی فراهم کرده‌ایم.

در این پست آموزشی، شرح و معنی درس یاران عاشق و شعرخوانی صبح بی تو، درس یازدهم کتاب فارسی یازدهم (فارسی 2) توسط گروه آموزشی راه روشن (دکتر سید علی هاشمی، دکتر امید نقوی و بهرام میرزایی) به شما ارائه می‌شود.

متن درس یاران عاشق

بیا عاشقی را رعایت کنیم		ز یاران عاشق حکایت کنیم
از آن‌ها که خونین سفر کرده‌اند		سفر بر مدار خطر کرده‌اند
از آن‌ها که خورشید فریادشان		دمید از گلوی سحرزادشان
چه جانانه چرخ جنون می‌زنند		دف عشق با دست خون می‌زنند
به رقصی که بی پا و سر می‌کنند		چنین نغمه عشق سر می‌کنند
هلا منکر جان و جانان ما		بزن زخم انکار بر جان ما
بزن زخم، این مرهم عاشق است		که بی‌زخم مُردن غم عاشق است
مگو سوخت جان من از فرط عشق		خموشی است‌ هان، اولین شرط عشق
ببین لاله‌هایی که در باغ ماست		خموشند و فریادشان تا خداست
بیا با گل لاله بیعت کنیم		که آلاله‌ها را حمایت کنیم
		هم صدا با حلق اسماعیل سیّد حسن حسینی

کلیات درس یاران عاشق

قالب: مثنوی. نوع ادبی: غنایی. وزن: فعولن فعولن فعولن فعل.

سید حسن حسینی: (1335- 1383) شاعر، مترجم، نویسنده و پژوهشگر معاصر. چند اثر از آثار مهم او: هم صدا با حلق اسماعیل، گنجشک و جبرئیل و…

معنای کلمات درس یاران عاشق

مدار: مسیری معمولاً دایره‌ای‌شکل که در آن چیزی به دور چیز دیگر می‌چرخد؛ مسیر؛ جای دور زدن، گردیدن. هلا: آگاه باش منکر: انکارکننده، ناباور. انکار: باور نکردن، نپذیرفتن، نفی کردن. مرهم: هر دارویی که روی زخم گذارند، التیام‌بخش. فرط: زیاده‌روی. هان: آگاه باش. بیعت: پیمان، عهد، پیمان بستن برای فرمانبرداری و اطاعت از کسی. آلاله: لاله، شقایق. چنبر: حلقه و هر چیز حلقه مانند؛ چنبر نفس: چنبر زدنِ مارِ نفس.

معنی درس یاران عاشق + نکات درس یاران عاشق

بیا عاشقی را رعایت کنیم

ز یاران عاشق حکایت کنیم

بیت 1: بیا تا راه و روش عاشقی را به جا بیاوریم و از یاران عاشق سخن بگوییم.

نکات: واج آرایی: «آ». جناس ناهمسان: عاشقی، عاشق. مفهوم: دعوت به یادآوری شهدا.

از آن‌ها که خونین سفر کرده‌اند

سفر بر مدار خطر کرده‌اند

بیت 2: از آن‌ها سخن بگوییم که در راه عشق جان خود را از دست داده‌اند و سفر پرخطری را انجام داده‌اند و شهید شده‌اند.

نکات: ترکیب و صفی مقلوب: «خونین سفر». کنایه: «سفر خونین» کنایه از سفر پرخطر و کنایه از شهادت. تشبیه: مدار خطر. کنایه: «بر مدار خطر سفر کردن» کنایه از دنبال خطر بودن. واژه آرایی: «سفر». واج آرایی: «ر».

از آن‌ها که خورشید فریادشان

دمید از گلوی سحرزادشان

بیت 3: از آن‌ها صحبت کنیم که فریاد درخشانشان مانند خورشید، از وجود پر امید و روشنشان بیرون آمد.

نکات: تشبیه: خورشید فریاد. تناسب: «فریاد، گلو». تناسب: «خورشید، سحر». تشخیص: «گلوی سحرزاد». مجاز: «گلو» مجاز از وجود.

چه جانانه چرخ جنون می‌زنند

دف عشق با دست خون می‌زنند

بیت 4: آن‌ها چه عاشقانه، دیوانه‌وار می‌رقصند و با دست خونین دف عشق را می‌نوازند (و صدای موسیقی عشق را به گوش همگان می‌رسانند).

نکات: مجاز: «چرخ» مجاز از رقص. تشبیه: دف عشق. تلمیح: «دست خون» به یک اصطلاح در قمار اشاره دارد و به این معنی است که فردی که در قمار همه‌چیز خود را باخته است، برای ادامه بازی، روی اعضای بدن خود شرط می‌بندد و این نشان‌دهنده عشق فراوان است.

به رقصی که بی‌پا و سر می‌کنند

چنین نغمه عشق سر می‌کنند

بیت 5: با رقص عاشقانه‌ای که انجام می‌دهند، این‌گونه آواز عشق را می‌خوانند و از آن سخن می‌گویند:

نکات: ایهام: بی‌پا و سر (1- بدون سر و پا، 2- عاشقانه). تناسب: «پا، سر». تشبیه: «نغمه عشق».

هلا منکر جان و جانان ما

بزن زخم انکار بر جان ما

بیت 6: آگاه باش! ای کسی که معشوق ما را انکار می‌کنی، زخم و ضربه ای از انکار و نپذیرفتن معشوق، بر جان ما بزن.

نکات: جناس ناهمسان: «جان، جانان». تشبیه: زخم انکار. واژه آرایی: جان. واج آرایی: «ن»، «آ».

بزن زخم، این مرهم عاشق است

که بی‌زخم مُردن غم عاشق است

بیت 7: با انکار، بر جان ما زخم بزن، انکار تو مانند مرهمی بر زخم‌های ماست؛ زیرا که مرگ بدون زخم و آسیب، باعث غم و ناراحتی عاشق می‌شود.

نکات: استعاره: «زخم» استعاره از انکار. تشبیه: زخم مانند مرهم است. متناقض نما: مرهم بودن زخم. واژه آرایی: «زخم»، «عاشق».

مگو سوخت جان من از فرط عشق

خموشی است‌ هان، اولین شرط عشق

بیت 8: شکایت و گله نکن که جان من از عشق فراوان سوخت و نابود شد. آگاه باش که سکوت و خاموشی، اولین شرط عاشقی است.

نکات: کنایه: «سوختن جان» کنایه از رنج و عذاب کشیدن. جناس ناهمسان: «فرط، شرط». جناس ناهمسان: «جان، هان».

ببین لاله‌هایی که در باغ ماست

خموشند و فریادشان تا خداست

بیت 9: نگاه کن به شهدایی که مانند لاله در باغ کشورمان هستند، با اینکه حرفی نمی‌زنند، اما فریاد عشقشان تا خدا رسیده است و همه‌جا پر شده است.

نکات: استعاره: «لاله» استعاره از شهید. استعاره: «باغ» استعاره از جامعه. تناسب: «لاله، باغ». اغراق: فریاد لاله‌ها تا خداست. کنایه: «فریادشان تا خداست» کنایه از اینکه فریادشان عالمگیر است. متناقض نما: خموشند و فریادشان تا خداست.

بیا با گل لاله بیعت کنیم		که آلاله‌ها را حمایت کنیم
		هم صدا با حلق اسماعیل سیّد حسن حسینی

بیت 10: بیا با گل‌های لاله پیمان ببندیم که از شهدا حمایت کنیم.

نکات: جناس ناهمسان: «بیا، با». تشخیص: با گل لاله بیعت کنیم. استعاره: «آلاله‌ها» استعاره از شهیدان. جناس ناهمسان: «لاله، آلاله». واج آرایی: «ل».

نکات ضروری درس یاران عاشق

* صفت بیانی:

صفت بیانی ویژگی اسم را از نظر چگونگی و خصوصیات نشان می‌دهد.

انواع صفت بیانی:

1- ساده؛

2- فاعلی؛

3- مفعولی؛

4- لیاقت؛

5- نسبی.

1- صفت ساده: تنها بر چگونگی موصوف دلالت دارد و و از یک جزء مستقل ساخته می‌شود؛ مثال: گرم – سرد – خوب – بد – زشت

2- صفت فاعلی: نشان می‌دهد که موصوف، کننده و انجام‌دهندۀ کاری است و از بن فعل مضارع و ماضی ساخته می‌شود. صفت فاعلی به چند شکل ساخته می­ شود:

الف) بن مضارع + -َ نده: بیننده.

ب) بن مضارع + ا: جویا.

ج) بن مضارع + ان: خندان.

د) بن ماضی یا بن مضارع + گار: آفریدگار، آموزگار.

هـ) بن ماضى + آر: خریدار .

و) بن ماضى یا بن مضارع یا اسم + گر: رُفتگر.

ز) اسم یا بن فعل یا ساخت امر + کار: ستمکار.

3- صفت مفعولی: نشان مى‌دهد که موصوفْ مفعول است؛ روش ساخت: بن ماضی + ه: شكفته.

4- صفت لیاقت: صفتی است که شایستگی و قابلیت موصوف را نشان می‌دهد؛ روش ساخت: مصدر + ی: خوردنی – پوشیدنی.

5- صفت نسبى: موصوف خود را به عناصرى مثل مکان، جنس و… نسبت مى‌دهد؛ روش‌های ساخت آن:

الف) اسم + ی: زمینی.

ب) اسم + ین: دیرین.

ج) اسم + ینه: سبزینه، دستینه.

د) اسم + انی: جسمانی.

هـ) اسم + انه: کودکانه.

شعرخوانی صبح بی تو

صبح بی تو رنگ بعدازظهر یک آدینه دارد		بی‌تو حتی مهربانی حالتی از کینه دارد
بی‌تو می‌گویند: تعطیل است کارِ عشق بازی		عشق، اما کی خبر از شنبه و آدینه دارد
جُغد، بر ویرانه می‌خواند به انکارِ تو امّا		خاک این ویرانه‌ها، بویی از آن ویرانه دارد
خواستم از رنجشِ دوری بگویم، یادم آمد		عشق با آزار، خویشاوندی دیرینه دارد
در هوای عشقِ تو پر می‌زند با بی قراری		آن کبوتر چاهیِ زخمی که او در سینه دارد
ناگهان قفلِ بزرگ تیرگی را می‌گشاید		آن که در دستش کلید شهر پر آیینه دارد
		قیصر امین پور

معنای کلمات شعرخوانی صبح بی تو

آدینه: روز جمعه، آخرین روز هفته. کینه: بی‌مهری، دشمنی. دیرینه: قدیمی.

چند نکته تکمیلی

ما در این مقاله، به بررسی معنی درس یاران عاشق پرداختیم و متن کامل مندرج در کتاب را آوردیم. برای دریافت متن کامل کتاب فارسی می‌توانید اینجا کلیک کنید. حتما می‌دانید که سید حسن حسینی، یکی از معروفترین شاعران انقلاب اسلامی است، برای خرید مجموعه کامل شعرهای سید حسن حسینی روی لینک کلیک کنید یا آن را لمس کنید. البته من از شما می‌خواهم که بعد از خواندن این مقاله، به سراغ این سایت بروید.

همچنین ما، علاوه بر معنی درس یاران عاشق فارسی یازدهم، شرح و معنی درس‌های دیگر کتاب فارسی یازدهم را در سایت فارسی 100 قرار داده‌ایم. برای مطالعه مقاله شرح و معنی درس در کوی عاشقان فارسی 100 کلیک کنید یا آن را لمس کنید.