شهریور
پایه دوازدهم، دانشنامه نگارش دوازدهم
درس مقاله نویسی 1 (درس 5 نگارش دوازدهم)
درس مقاله نویسی 1، درس پنجم نگارش دوازدهم را خوانده‌اید؟ قرار است در این مقاله، با تمام جزئیات این درس مهم کتاب نگارش 3 آشنا شویم. آموزش، فقط محدود به چارچوب کلاس نیست. ما در سایت فارسی ۱۰۰ زمینه‌ای برای بهره‌گیری دانش‌آموزان از آموزش رایگان و همیشگی فراهم کرده‌ایم.
در این مقاله آموزشی، متن، توضیحات و نمونه‌هایی درباره درس مقاله نویسی 1 (درس پنجم نگارش دوازدهم) به شما ارائه می‌شود. در این درس درباره بخشی از مباحث پیرامون چگونگی مقاله نویسی شامل نگارش «عنوان»، «مقدمه»، «نام نویسنده»، «بدنه اصلی» و… صحبت می‌شود و نمونه‌ها و متن‌های مختلفی از مقاله نویسی ارائه می‌گردد. همچنین جواب کارگاه نوشتن درس مقاله نویسی 1 بررسی می‌شود.
همچنین ما، متن و توضیحات سایر درس‌های مرتبط با ادبیات و زبان فارسی را در سایت فارسی 100 قرار داده‌ایم. برای مطالعه مقاله‌های دانشنامه پایه دوازدهم روی لینک کلیک کنید یا آن را لمس کنید.
متن درس مقاله نویسی 1
مقاله، نوشته‌‌ای است با حجم متوسط که درباره موضوعی معین فراهم می‌آید. مقاله انواعی دارد. آنچه در این درس آموزش داده می‌شود، مقاله تحقیقی است. مقاله تحقیقی گزارش فشرده و سازمان یافته تحقیق است. مقالۀ تحقیقی شامل اجزای زیر است:
- عنوان
- مقدّمه
- نام نویسنده یا نویسندگان
- بدنۀ اصلی
- چکیده
- بحث و نتیجه گیری
- کلید واژه ها
- فهرست منابع
مقاله‌‌ای را که به صورت خلاصه در پی می‌آید، بخوانید و به اجزای آن توجّه کنید.
عنوان: یادگیری معنادار
نویسنده: مؤلفان
عضو هیئت علمی ……………..
چکیده: هدف تحقیق حاضر، شناسایی رابطه معنادار بودن موضوع آموزشی با یادگیری و به خاطرسپاری دانش‌آموزان است. برای این منظور چهار شرکت‌کننده انتخاب شد. ابزار تحقیق فهرستی از کلمات بود که براساس مطالعه بوسفیلد ( ۱۹۵۳) تهیه شد. در اجرا، ابتدا فهرست کلمات برای شرکت کنندگان خوانده شد؛ سپس آنها کلماتی را که به خاطر داشتند، روی کاغذ نوشتند. نتیجه آزمایش نشان داد شرکت کنندگان کلمات را به صورت مجموعه‌هایی معنادار به خاطر سپرده‌اند؛ بنابراین روشن شد که معنا نقش مهمّی در یادگیری و یادآوری مطالب دارد.
کلید واژه‌ها: یادگیری، معناداری، به خاطرسپاری، یادگیری معنادار
مقدّمه: مهم‌ترین هدف تعلیم و تربیت، پرورش قوّه تفکّر در دانش‌آموزان است. یادگیری معنادار، اهمّیت ویژه‌‌ای در تقویت تفکّر دارد (اندرسون، ۱۹۸۵). زمانی که دانش‌آموزان موفّق شوند اطّلاعات جدید را با دانش قبلی خود مرتبط سازند، یادگیری معنادار رخ داده است (دی وستا، ۱۹۸۷).
یکی از اصول روان شناسی شناختی این است که اگر اطّلاعات بامعنا باشد، بهتر آموخته و نگهداری می‌شود (آزوبل، ۱۹۶۰)؛ به همین دلیل حتّی اگر موادّ خواندنی، معنای خاصّی نداشته باشند (مانند فهرستی از کلمات) اغلب افراد سعی می‌کنند به طور خودکار بین آنها رابط. معنادار ایجاد کنند. در این تحقیق برآنیم تا درستی مطلب یاد شده را در بوت. آزمایش قرار دهیم.
بدنه اصلی:
برای این منظور آزمایشی اجرا شد که در آن فرایندی ذهنی اتفّاق افتاد. این آزمایش چهار نفر شرکت‌کننده داشت و ابزار آزمایش فهرستی از کلمات زیر بود.
موش آبی، آهنگر، پلنگ، نانوا، گربه وحشی، حسن، علی، چاپگر، مهدوی، شیمی دان، ترب، قارچ، مجتبی، لوله کش، کدو، سنجاب، زهرا، یاسر، هویج، شیرفروش، داروساز، یوزپلنگ، موش خرما، قاسمی،خواربارفروش، نوح، حبیبی، کاهو، زرافه، شلغم، سیر، ریواس، ماشین‌نویس، بادمجان، گورخر، الاغ، دندان ساز، سمور دریایی، جعفری، اسفناج، کتابچی، راسو، دلّال.
برای اجرای آزمایش ابتدا به شرکت کنندگان گفته شد که فهرستی از کلمات خوانده می‌شود و لازم است آنها هر تعدادی از کلمات را که می‌توانند به خاطربسپارند. سپس فهرست با سرعت حدود یک کلمه در سه ثانیه خوانده شد. آنگاه به شرکت کنندگان گفته شد هر تعداد از کلمات را که به یاد می‌آورند، فورا روی کاغذ بنویسند. از زمان شروع، پنج دقیقه به آنها فرصت داده شد.
بحث و نتیجه‌گیری:
همان طور که احتمالا در موقع خواندن فهرست توجّه کرده‌اید، کلمات از چهار دسته حیوانات، اسامی خاص، حرفه‌ها و گیاهان تشکیل شده است. نتیجه تحقیق نشان داد شرکت کنندگان کلمات مزبور را به صورت مجموع. معنادار به یاد می‌آورند، نه براساس ترتیبی که برای آنها قرائت شده است. به طور مشخّص، آنان از قبل مفاهیم مربوط به حیوانات، اسامی، حرفه‌ها و گیاهان را به خوبی می‌دانند.
زمانی که تشخیص می‌دهند اطّلاعات جدید (فهرست کلمات) را می‌توان در قالب طبقه بندی‌ها معنادارتر کرد، مجموعهی ابی‌ها انجام می‌گیرد. بدین طریق یادگیری ساده‌تر می‌شود، زیرا یادگیرنده، آنها را معنادار کرده است. این نشان می‌دهد که افراد به جای اینکه پردازشگران منفعل اطّلاعات باشند، پردازشگرانی فعّال‌اند و برای یادگیری و به خاطرسپاری مطالب، در ذهن خود، چارچوب معنایی ایجاد می‌کنند.
منابع:
گلاور، جان‌ای. و برونینگ، راجر اچ. (۱۳۸۱). روانشناسی تربیتی، ترجمه علینقی خرازی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
حال که با صورت کلی مقاله آشنا شدیم؛ بخش‌های آن را به ترتیب می‌آوریم و بررسی می‌کنیم. آگاهی از ساختار مقاله، لازمه نگارش مقاله است.
۱- عنوان
مقاله مانند هر متن ساختارمند دیگر، بدون موضوعی واحد شکل نمی‌گیرد. البته باید دانست که «موضوع» با «عنوان» متفاوت است. موضوع گسترده‌تر از عنوان است. درواقع عنوان، حیطه پژوهش را محدودتر می‌کند. برای مثال، موضوع مقاله‌‌ای که خواندید، مربوط به حوزه تعلیم و تربیت یعنی «یادگیری» است؛ بدین معنا که دغدغه پژوهشگر مطالعه و جمع آوری داده‌ها در این زمینه است. امّا این موضوع بسیار کلی است و باید محدود گردد. بنابراین در مثال پیشین «یادگیری» تحت عنوان «یادگیری معنادار» محدود شده است.
نکته قابل توجّه دیگر این است که عنوان در مقاله تحقیقی شفاف است و هیچ گونه ابهامی ندارد. عنوان مقاله‌‌ای که خواندید «یادگیری معنادار» است که درون مایه اصلی مقاله است و تمامی مطالب حول محور آن شکل می‌گیرد.
به عنوان‌های زیر توجّه کنید:
- رابطه آلودگی هوا و بیماری خونی
- مقایسه سجع در گلستان سعدی و مقامات حمیدی
- بررسی اشتباهات نگارشی پیام‌ها در فضای مجازی
فعّالیت (۱)
دو عنوان برای مقاله تحقیقی پیشنهاد دهید که هم محدود باشد، هم شفّاف.
۲- نام نویسنده یا نویسندگان
۳- چکیده
۴- کلید واژه‌ها
نام نویسنده یا نویسندگان، نگارش چکیده و استخراج کلیدواژه‌ها پس از نوشتن مقاله انجام می‌شود؛ بنابراین در درس بعد این قسمت‌ها را می‌آموزیم.
۵- مقدّمه
مقدّمه شامل دو بخش است:
- زمینۀ مسئله
- بیان مسئله
زمینۀ مسئله: زمینۀ مسئله دریچۀ ورود به بحث مقاله است. در این قسمت نویسنده با اشاره به مطالبی که در کتاب‌ها، مقالات و سایر منابع خوانده است، باورهای علمی و پژوهشی خود را بیان می‌کند و سعی دارد اهمّیت موضوع را برای خواننده آشکار سازد.
یکی از نکات قابل توجّه در نوشتن مقاله، آن است که نویسنده نشان دهد مطالبی را که بیان می‌کند، از کجا آورده است. اخلاق پژوهش ایجاب می‌کند نویسنده در سراسر مقاله به منبع اصلی مطالبی که آورده است، ارجاع دهد.
بیان مسئله: نویسنده در زمینۀ مسئله، بحث را از فضای کلیّ‌تر، آغاز می‌کند و مرحله به مرحله آن را محدود می‌کند و در پایان، مسئلۀ تحقیق به روشنی بیان می‌شود. معمولاً بیان مسئله در یک جمله است.
برای آشنایی بیشتر، بخش‌های مقدمه مقاله‌‌ای را که خواندید، بررسی می‌کنیم. بخش اوّل آن «زمینه مسئله» است که به شکل زیر تنظیم شده است:
- مطلب در «زمینه مسئله» با موضوع کلی پرورش قوّه تفکّر شروع شده است.
- یادگیری معنادار به عنوان یکی از عناصر تقویت تفکّر تعریف شده است.
- اهمّیت یادگیری معنادار در معناسازی، مطرح شده است.
محتوای زمینه مسئله با مراجعه به منابع به دست آمده و ارجاع آنها ارائه شده است. بخش دوم مقدّمه «بیان مسئله» است. در مقاله‌‌ای که خواندیم، این جمله، حاوی بیان مسئله است: «در این تحقیق برآنیم تا درستی مطلب یادشده را در بوته آزمایش قرار دهیم.»
فعّالیت (۲)
مقدمه زیر را بخوانید و دو بخش زمینه مسئله و بیان مسئله را در آن تحلیل کنید.
از نظر انجمن ملّی خواندن (۲۰۰۰) درک مطلب اهمّیت زیادی در رشد مهارت‌های کودکان و به ویژه در توانایی تحصیلی آنها دارد. اهمّیت درک متن در توانایی تحصیلی دانش‌آموزان موجب گردیده است مطالعات بین‌المللی در زمین. پیشرفت سواد خواندن به ارزیابی توانایی خواندن کودکان بپردازد. مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز) یکی از مجموعه مطالعات گسترده‌‌ای است که انجمن بین‌المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی (IEA) انجام می‌دهد.
مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز) به ارزیابی توانایی خواندن کودکان در پایه چهارم ابتدایی می‌پردازد و به فاصله هر پنچ سال برگزار می‌گردد. نتایج آزمون پرلز ۲۰۰۱، ۲۰۰۶ و ۲۰۱۱ نشان می‌دهد که میانگین کل نمرات جهانی در آزمون پرلز ۵۰۰ است و میانگین کل نمرات دانش‌آموزان ایرانی به طور معناداری کمتر از میانگین جهانی است کریمی، (۱۳۸۸). این مطالعه با استفاده از مداخله آموزشی سعی در بهبود وضعیت درک متن دانش‌آموزان ۹ تا ۱۰ ساله دارد.
مؤلفان
۶- بدنۀ اصلی
در متن مقاله، به اصل بحث مورد نظر می‌پردازیم و تلاش می‌کنیم که با ارائه داده‌های کافی و مثال‌های مفید، نکته مورد نظرمان را برای خواننده به روشنی بیان کنیم. اگر تحقیق انجام شده، مانند مقاله «یادگیری معنادار» پژوهشی میدانی باشد؛ در این بخش روش اجرای تحقیق به طور کامل توضیح داده می‌شود.
در صورتی که تحقیق، کتابخانه‌‌ای باشد و با مراجعه به منابع، موضوع بررسی شده باشد؛ لازم است نویسنده اطّلاعاتی را که از سایر منابع گردآوری کرده است، بیان کند و با استدلال‌های شخصی به تشریح مطالب بپردازد و دیدگاه خود را با خواننده در میان گذارد.
در نوشتن متن مقاله، دو نکته بسیار اهمّیت دارد:
- رعایت انسجام مطالب در هر بند
- پیوستگی بندها
فعّالیت (۳)
بدنه اصلی مقاله «جنبه‌های ادبی در تاریخ بیهقی» را بخوانید. این مقاله حاصل پژوهش کتابخانه‌‌ای است. در این بخش نویسنده موضوع مورد نظر خود را توضیح می‌دهد. انسجام و پیوستگی بندها را تحلیل کنید.
«تاریخ بیهقی جدا از ارزش‌های تاریخی، دارای ادبیت خاصّی است و کمتر کتاب منثوری را می‌توان یافت که این گونه به واژه گزینی توجّه داشته باشد. بنا به قول شفیعی کدکنی، در بسیاری از عبارات بیهقی یا تذکره الاولیا نظم، بیشتر رعایت شده است تا مثلاً بسیاری از شعرهای سروش اصفهانی یا قاآنی.
در بسیاری از عبارات بیهقی یا تذکره الاولیا و یا نثر عین القضات همدانی، به حالتی از اجتماع کلمات برخورد می‌کنیم که در منتهای قدرت ترکیب و انتظام قرار دارد؛ به حدّی که اگر کلمه‌‌ای پس و پیش شود، آن سلسله و انتظام به هم می‌خورد (شفیعی کدکنی، ۱۳۸۴ ).
زبان بیهقی زبان گفتاری مردم است؛ از همین رو به راحتی قابل درک است. یکی از ویژگی‌های زبانی او کوتاهی جملات است. از نظر او جمله کوتاه مخاطب ر آزار نمی‌دهد. بیهقی برای گسترش دامنه تعبیرات و ترکیبات و مفردات خود از امکانات زبانی مانند ترکیب‌سازی، واژه‌سازی و همچنین پسوند‌ها و پیشوند‌ها استفاده می‌کند.
او با خودداری از به کار بردن مترادفات و کلمات زائد، نثر را زدوده و بلیغ جلوه‌گر ساخته است. البته اندک کاربرد او نیز موسیقی و زبان او را فربه می‌کند: « و دیگر روز خصمان قوی‌تر و دلیرتر و بسیارتر و بکارتر آمدند و از همه جوانب جنگ پیوستند (بیهقی،۱۳۸۰).»
زاویه دید در تاریخ بیهقی، دانای کل است و زاویه دید شخصیت‌های اصلی و فرعی داستان، از دید سوم شخص نقل می‌شود. داستان‌های او ساختار پیوسته‌‌ای داردکه به وسیله روایات دیگر قطع می‌شود: «اکنون به سر تاریخ باز شوم.»
او ضمن اینکه از تکنیک بازگشت به گذشته استفاده می‌کند، چندین داستان را هم به صورت هم زمان توضیح می‌دهد. درهم تنیدگی جملاتی که بیهقی از آنها سود برده است، تسلسل مفاهیم و معانی را در پی دارد و باعث می‌شود فکر نویسنده بدون وقفه و زنجیروار وارد ذهن خواننده شود.»
۷- بحث و نتیجه گیری
در این بخش ابتدا یافته‌های تحقیق، تحلیل می‌شود و سپس با استفاده از مطالبی که در مقدّمه آمده، نتیجه‌گیری و جمع بندی صورت می‌پذیرد.
فعّالیت (۴)
بخش بحث و نتیجه‌گیری مقاله «یادگیری معنادار» را با توجّه به دو نکته زیر بررسی کنید:
- تحلیل یافته‌ها
- نتیجه‌گیری با استفاده از مطالب مقدّمه
۸. فهرست منابع
بخش پایانی مقاله یعنی فهرست منابع نیز در درس آینده خواهد آمد.
کارگاه نوشتن درس مقاله نویسی 1
1- چند مقاله تحقیقی را در مجلّات انتخاب کنید و با توجّه به آنچه آموختید نقاط قوّت و ضعف آن را بیابید.
…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
2- با راهنمایی دبیرتان موضوعی انتخاب کنید و مقاله‌‌ای تحقیقی بنویسید.
…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………..
3- مقاله دوستان خود را بر اساس معیارهای جدول ارزشیابی درس تحلیل کنید.
مثل نویسی درس 5 نگارش دوازدهم
مثل‌های زیر را بخوانید. سپس یکی را انتخاب کنید و آن را گسترش دهید.
- آفتاب پشت ابر نمی‌ماند.
- عاقل نکند تکیه به دیوار شکسته.
- عالم شدن چه آسان، آدم شدن چه مشکل!
چند نکته تکمیلی درس پنجم نگارش دوازدهم
ما در این مقاله، به بررسی درس مقاله نویسی 1، درس پنجم نگارش دوازدهم پرداختیم و با نحوه آماده‌سازی بخش‌های مختلف مقاله آشنا شدیم. همچنین متن کامل درس مقاله نویسی 1 نگارش دوازدهم، مندرج در کتاب را آوردیم. اگر دوست دارید که مطالعه دقیق‌تر و کامل‌تری درباره نگارش مقاله انجام دهید، پیشنهاد می‌کنم کتاب چگونه مقاله پژوهشی بنویسیم را مطالعه کنید.
همچنین ما، علاوه بر متن درس مقاله نویسی 1، درس 6 نگارش دوازدهم، متن و توضیحات درس‌های دیگر کتاب نگارش دوازدهم را در سایت فارسی 100 قرار داده‌ایم.
